Schorzenie wieku dziecięcego, powstające gdy za mała ilość krwi jest dostarczana do głowy kości udowej (kulista część stawu biodrowego).
Prowadzi to do osłabienia kości i do obumierania tkanki kostnej wewnątrz głowy kości udowej.
Taka osłabiona kość zapada się stopniowo i może stracić swój kulisty kształt. W końcu ciało odtwarza prawidłowe ukrwienie i głowa kości udowej wygaja się. Jeśli jednak ostatecznie głowa przestaje być kulą zazwyczaj efektem tego jest ból i sztywność stawu biodrowego. Cały ten proces obejmujący obumieranie, zapadanie i odbudowę może trwać kilka lat.

• Wiek – najczęściej dotyka dzieci pomiędzy 4 a 10 rokiem życia
• Płeć – cztery razy częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek ale u dziewczynek zazwyczaj przebieg jest poważniejszy
• Rasa - kaukaska jest bardziej narażona niż inne
• Mutacje genetyczne – występowanie choroby jest powiązane z mutacjami pewnych genów ale dalsze badania są potrzebne do ostatecznego potwierdzenia

• Utykanie
• Ból i/lub sztywność w biodrze, pachwinie, udzie lub kolanie
• Ograniczenie ruchomości stawu biodrowego
• Ból narasta podczas aktywności i zmniejsza się po odpoczynku

Zazwyczaj dotyka jednego biodra. U niektórych dzieci chorują oba biodra ale najczęściej nie jednocześnie.

Jeśli Twoje dziecko zaczyna utykać i/lub narzekać na ból biodra, pachwiny lub kolana. Jeśli towarzyszy temu gorączka lub nie może obciążyć nogi zgłoś się natychmiast do ośrodka nagłej pomocy medycznej (SOR, najlepiej dla dzieci).

Przed konsultacją możesz spisać listę odpowiedzi na następujące pytania:

1. kiedy zaczęły się objawy?
2. czy jakaś szczególna pozycja nogi lub aktywność nasila ból?
3. czy ktoś z rodziny miał podobne objawy będąc dzieckiem?
4. czy Twoje dziecko choruje na jakieś inne choroby?
5. czy Twoje dziecko przyjmuje jakieś leki?
6. jakie dolegliwości ma Twoje dziecko?
7. czy dolegliwości nasilają się z czasem?
8. czy dolegliwości pojawiają się, znikają i nawracają?
9. czy Twoje dziecko jest aktywne?
10. czy Twoje dziecko miało uraz, który mógł uszkodzić biodro?
11. gdzie jest umiejscowiony ból?
12. czy odpoczynek przynosi ulgę?

Badania laboratoryjne w przebiegu choroby Perthesa zazwyczaj nie wykazują żadnych istotnych odchyleń od stanu prawidłowego. Należy je wykonać celem wykluczenia innych poważnych schorzeń.

RTG – w początkowym okresie choroby może wyglądać zupełnie prawidłowo, niemniej jednak należy je wykonać zawsze ponieważ zdarza się, że choroba długo przebiega bezobjawowo i przy pierwszym zgłoszeniu do lekarza mamy do czynienia z późniejszym stadium choroby. Służy ono również do monitorowania przebiegu choroby. Do oceny stopnia zaawansowania choroby służą skale, za pomocą których ocenia się stopień uszkodzenia głowy kości udowej w rtg (4-stopniowa skala Herringa).

MRI (rezonans magnetyczny) – pozwala znacznie wcześniej i znacznie dokładniej niż rtg rozpoznać i ocenić stopień zaawansowania choroby. Zastąpił wykonywaną wcześniej scyntygrafię.

Wiek rozpoczęcia choroby i stopień wg skali Herringa to 2 obecnie stosowanie czynniki rokowania za pomocą, których podejmuje się decyzję o rodzaju leczenia.

Większa grupa pacjentów, u których choroba zaczęła się przed 6 rż. i z niewielkim stopniem zaawansowania choroby, kwalifikowana jest do obserwacji i leczenia zachowawczego czyli nieoperacyjnego, które w większości przypadków daje dobry efekt, pozwalający na normalną aktywność fizyczną po zakończeniu przebudowy głowy kości udowej.

Mniejsza grupa pacjentów, u których choroba rozpoczęła się po 8 rż. i z dużym zaawansowaniem choroby, kwalifikowana jest do leczenia operacyjnego, które często również w tej grupie daje dobry efekt pozwalający na normalną aktywność fizyczną.

Rokowanie u osób z najwyższym stopniem zmian wg skali Herringa jest złe i zazwyczaj kończy się endoprotezoplastyką w późniejszym wieku.

U dzieci poniżej 6 rż. i z najniższym stopniem zaawansowania choroby najczęściej wystarczające jest wyłącznie leczenie zachowawcze, tj.

• Ograniczenie aktywności – zakaz biegania, skakania i innych przeciążających biodro aktywności, które mogą przyspieszyć zniszczenie stawu.
• Kule. W niektórych przypadkach pomocne jest odciążenie stawu.
• Fizjoterapia. Ćwiczenia wzmacniająco-rozciągające pozwalają utrzymać prawidłowe funkcjonowanie mięśni i więzadeł ograniczając charakterystyczną sztywność.
• Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – w przypadku silnych dolegliwości bólowych lekarz może zalecić leki celem zmniejszenia dolegliwości dziecka.

W przypadku dzieci z większym ryzykiem rozwoju choroby zwyrodnieniowej (tj. powyżej 6 rż. i z wyższym stopniem zaawansowania choroby) stosuje się leczenie operacyjne. Ma ono na celu oddalenie w czasie lub uniknięcie rozwoju choroby zwyrodnieniowej w wieku późniejszym. Leczenie operacyjne polega na przecięciu I korekcji ustawienia kości udowej lub panewki miednicy w taki sposób aby utrzymać głowę kości udowej wewnątrz do czasu zakończenia jej przebudowy.

Wskazania do leczenia operacyjnego

• Twoje dziecko jest starsze niż 8 lat w momencie postawienia diagnozy
• Więcej niż 50% głowy kości udowej jest objęte martwicą
• Nieoperacyjne leczenie nie wystarcza dla prawidłowego ustawienia głowy kości udowej w panewce

Artroskopia biodra może być bardzo pomocna w przypadku leczenia dolegliwości związanych z chorobą Perthesa. Pacjenci znajdujący się w dwóch ostatnich stadiach choroby, tj. reossyfikacji i remodelowania głowy kości udowej a cierpiących z powodu dolegliwości bólowych, którym towarzyszą przeskakiwania, blokowanie lub zahaczanie w stawie w przebiegu choroby Perthesa można zastosować artroskopię celem naprawy lub usunięcia uszkodzonego obrąbka, chrząstki, ciał wolnych lub konfliktu panewkowo-udowego.

Badania przeprowadzone na podstawie dotychczas wykonanych artroskopii wykazały znaczną poprawę funkcji biodra i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Jest to jednak na tyle nowa metoda (czyli pacjenci, u których wykonano te operacje nie żyją dotychczas wystarczająco długo), że nie udało się w sposób naukowy dowieść aby wykonanie artroskopii w sposób istotny wpłyneło na powstanie choroby zwyrodnieniowej.